Παράδοση σημαίνει να κρατάς τη φλόγα ζωντανή

06.11.19

Όταν χορεύεις γράφεις στην γη αυτά που λέει η ψυχή σου

Διάβασα αυτήν την φράση του μεγάλου ποιητή πριν από μερικά χρόνια, τότε που ξεκινούσα να παρακολουθώ τα πρώτα μαθήματα στους παραδοσιακούς χορούς. Σήμερα γνωρίζοντας τους περισσότερους χορούς της πατρίδας μας πιστεύω ότι αυτή η φράση γράφτηκε για να χαρακτηρίσει τις ιδιαιτερότητες και τα χαρακτηριστικά των κατοίκων της κάθε περιοχής. Ας ξεκινήσουμε όμως από τα βασικά. Τι είναι οι παραδοσιακοί χοροί; Τους έχουμε συνδυάσει κυρίως ως μέρος των κοινωνικών μας εκδηλώσεων, όμως πίσω από κάθε χορό κρύβεται η ιστορία και η παράδοση του τόπου μας μέσα από τις φορεσιές, από τον ρυθμό, την μουσική, από τα βήματα.

Στην κατασκήνωσή μας, μιλούσα στα παιδιά για τον χορό προτού δείξω τα βήματα, θέλοντας σε πρώτο χρόνο να αρχίζουν να ξεχωρίζουν από την μουσική τον χορό, τον ρυθμό, και έπειτα η εκμάθηση των βημάτων να ήταν πιο εύκολη και ευχάριστη για αυτά. Στους χορούς της Θράκης και της Μακεδονίας, λόγου χάρη, κύριο χαρακτηριστικό είναι η γκάιντα, στην Ηπειρωτική Ελλάδα το κλαρίνο, στον νησιωτικό χώρο το βιολί, στην Κρήτη το λαούτο και η λύρα, ενώ στον Πόντο το νταούλι και η λύρα. Τα πιο μικρά παιδιά ενθουσιάζονταν και πολλές φορές ήταν το παιχνίδι μας πριν χορέψουμε. Έτσι με τον αυτοσχέδιο αυτόν τρόπο τα παιδιά κατάφερναν να ξεχωρίζουν τα μουσικά όργανα και συνεπώς τον χορό και την περιοχή του.

Οι παραδοσιακοί χοροί ως γυμναστική

Ξεκινώντας ένα παιδί παραδοσιακούς χορούς σταδιακά θα αρχίσει να ελέγχει καλύτερα την ισορροπία και τον συγχρονισμό του σώματός του με την μουσική και τα βήματα. Θα αρχίσει να αυξάνεται η μυϊκή του αντοχή καθώς με τον χορό ενεργοποιούνται ταυτόχρονα πολλές μυϊκές ομάδες όπως σε καμία άλλη αερόβια άσκηση και επιπλέον μειώνεται ο κίνδυνος τραυματισμού. Πέραν όμως από τα σωματικά πλεονεκτήματα, η δραστηριότητα προσφέρει και ψυχικά πλεονεκτήματα. Αυξάνεται η όρεξη για περισσότερο χορό ενώ ταυτόχρονα βελτιώνεται η διάθεση και η ψυχική κατάσταση του παιδιού.

Χαρακτηριστικό υπήρξε το παράδειγμα που σημειώθηκε το καλοκαίρι 2019 από σπιτάκι μεγάλης κοινότητας αγοριών. Ξεκινήσαμε δειλά-δειλά να χορεύουμε και να τραγουδάμε σιωπηλά, μιας και γνωρίζαμε το τραγούδι, καταλήξαμε να χορεύουμε το ένα τραγούδι μετά το άλλο, οι φωνές ¨ ώπα¨ και τα χειροκροτήματα να αντηχούν δυνατά, μερικά τολμηρά αγόρια έδειξαν τις κρυφές ικανότητές τους στις εναέριες φιγούρες στο τσάμικο ενώ στον τελευταίο χορό που ζητήθηκε, το ζεϊμπέκικο, όλα τα αγόρια με τον κοινοτάρχη τους χόρεψαν με την ψυχή τους! Το ζεϊμπέκικο ως μοναχικός χορός άλλωστε δεν χρειάζεται να ακολουθεί κανείς βήματα μόνο την μουσική και την ψυχή του για να επιστρέψω και στην ουσία του τίτλου.

Παρακινώνοντας τα παιδιά να ασχοληθούν με τον χορό

Στις μικρές ηλικίες (9-11 ετών), τα παιδιά παρακινούνται πιο εύκολα όταν συμμετέχουν με τους φίλους τους. Ασυνείδητα πιστεύουν ότι το περιβάλλον είναι περισσότερο οικείο και φιλικό, ενώ η δημιουργία ευγενούς ανταγωνισμού μεταξύ των παιδιών βοηθάει στην συνέχιση ενασχόλησης με τον χορό. Επίσης σπουδαίο ρόλο παίζει η επιβράβευση των παιδιών ειδικά έπειτα από έναν δύσκολο χορό. Δημιουργείται ένα αίσθημα ικανοποίησης για τον εαυτό τους στην επίτευξη ενός δύσκολου για αυτά στόχου.

Κλείνοντας να σημειωθεί εδώ ότι ως δραστηριότητα, οι παραδοσιακοί χοροί, ''αγγίζει'' ψυχικά κάθε άνθρωπο διαφορετικά. Σε κάποια παιδιά είναι πιθανόν να μην αρέσουν τα συγκεκριμένα τραγούδια και χοροί. Καλό βέβαια είναι να προσπαθήσουμε να κάνουμε τα παιδιά να συνηθίσουν τους ήχους και τα ακούσματα της παραδοσιακής μας μουσικής έτσι ώστε σιγά-σιγά να έρχονται με ευχαρίστηση και να συμμετέχουν πρόθυμα στην δραστηριότητα των παραδοσιακών χορών. Σε κάθε περίπτωση σκοπός μας είναι το παιδί να ασχολείται με πράγματα που του αρέσουν και το ευχαριστούν.

Περισσότερα ενδιαφέροντα άρθρα εδώ:

Κουλουκούρα Έρη
Δασκάλα Παραδοσιακών Χορών - Συντηρήτρια Πολιτισμικών Κειμηλίων - Παιδαγωγός

Βιβλιογραφικές πηγές

ΑΒΡΙΤΣΑΣ, Παραδοσιακοί Χοροί και η διδασκαλία τους, Ρυθμοκινητική ανάλυση και ρυθμική αρίθμηση, Weperform, Θεσσαλονίκη, 2018.

Η.Σ.ΔΗΜΑΣ, Β.Κ.ΤΥΡΟΒΟΛΑ, Μ.Ι.ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΑ, Ελληνικός Παραδοσιακός Χορός, Θεωρήσεις για το λόγο, τη γραφή και τη διδασκαλία του, Εκδόσεις ΕΚΠΑ, Αθήνα, 2010

Tagged under#παραδοσιακοί χοροί, #πολιτισμός, #παράδοση,