Οι δυσκολίες της πρώτης κατασκηνωτικής εμπειρίας

01.03.19

Η πρώτη φορά καθορίζει τη συνέχεια

Η κατασκήνωση τα τελευταία χρόνια αγκαλιάζεται όλο και περισσότερο από τις οικογένειες, ως ένας θεσμός εκπαιδευτικού, κοινωνικού και ψυχαγωγικού χαρακτήρα για τα παιδιά. Ιδιαίτερα αν κρίνουμε από το γεγονός ότι οι καλοκαιρινοί μήνες είναι συνδεδεμένοι με διακοπές, διασκέδαση και θάλασσα, κατανοούμε τον λόγο για τον οποίο πολλά παιδιά επιλέγουν να περάσουν ένα κομμάτι του καλοκαιριού τους σε μία κατασκήνωση. Επιπροσθέτως αρκετοί γονείς θεωρούν την κατασκήνωση ως ένα ασφαλές περιβάλλον κοινωνικοποιήσης και ψυχοσωματικής απελευθέρωσης του παιδιού. Πλέον η πρόσβαση στην κατασκήνωση είναι εύκολη καθώς η πλειοψηφία των ταμείων καλύπτει μέρος των εξόδων εγγραφής, ακόμα και στο 100%, ενώ υπάρχει και μεγαλύτερη ευελιξία σε ημερομηνίες διαμονής των παιδιών, με περισσότερες διαθέσιμες επιλογές.

Υπάρχουν 3 είδη παιδιών. Τα παιδιά που επιλέγουν αν έρθουν μόνα του, τα παιδιά που παροτρύνονται από την οικογένεια ή τους φίλους και αυτά που αρνούνται να έρθουν αλλά λόγω άλλων λόγων έρχονται. Όποια και να είναι η περίπτωση για κάθε παιδί η πρώτη φορά είναι εξίσου σημαντική διότι αυτή θα καθορίσει τη συνέχεια; Νέο περιβάλλον, άγνωστοι άνθρωποι, καθημερινότητα με νέες δραστηριότητες και ταυτόχρονα νέες ευθύνες, νέους κανόνες και νέες συνήθειες. Όλα αυτά τα νέα δεδομένα πιθανόν να κουβαλήσουν ορισμένα προβλήματα στη ζωή του κατασκηνωτή και αυτά ακριβώς θα προσπαθήσουμε να παρουσιάσουμε.

Ξεκινώντας, η συνηθέστερη δυσκολία που αντιμετωπίζει το παιδί είναι η νοσταλγία των γονιών και του σπιτιού του. Μια τέτοια κατάσταση είναι λογικό να προκληθεί λόγω του αποχωρισμού, ειδικά όταν συμβαίνει για πρώτη φορά, και εκδηλώνεται συχνά με σωματικά αλλά και ψυχολογικά συμπτώματα όπως πονοκέφαλο, αδιαθεσία, επιθετική συμπεριφορά, αποζήτηση προσοχής και μη συμμετοχή σε δραστηριότητες (Thurber & Walton, 2007). Σύμφωνα με μία έρευνα που διεξήχθη σε αμερικανικές κατασκηνώσεις, νοσηλευτές των κατασκηνώσεων δήλωσαν πως συμπτώματα νοσταλγίας εκδηλώνονται περισσότερο κατά τη διάρκεια της πρώτης ημέρας, καθώς και μετά τις ημέρες επίσκεψης του κατασκηνωτή από τους γονείς. Παρόλα αυτά, αναφέρεται πως τα συμπτώματα της νοσταλγίας μπορούν να προβλεφθούν, να προληφθούν και να αντιμετωπιστούν.

Επιπλέον, το παιδί είναι δυνατόν να έρθει αντιμέτωπο με προβλήματα προσαρμογής στο νέο περιβάλλον. Δυσκολεύεται να εξοικειωθεί και να εναρμονιστεί δυναμικά και δημιουργικά προς κάθε αλλαγή του κοινωνικού του περιβάλλοντος (Dockett & Perry, 2001). Όπως αναφέρθηκε και νωρίτερα, στο κατασκηνωτικό περιβάλλον ο νέος κατασκηνωτής θα λάβει πολλές καινούριες πληροφορίες και το πρόγραμμα το οποίο θα ακολουθεί καθημερινά σίγουρα θα διαφέρει από τη συνηθισμένη του ρουτίνα. Παράλληλα, το νέο του περιβάλλον σίγουρα περιλαμβάνει νέους ανθρώπους συχνά, όμως, φαίνεται το παιδί να μην μπορεί να αναπτύξει φιλίες.

Οι ειδικοί τονίζουν ότι, για μια μορφή εσωτερικευμένης ανεπιθύμητης συμπεριφοράς κατά την οποία ο κατασκηνωτής εμφανίζει ελάχιστη κοινωνική συναναστροφή με άλλους και συνεπώς υιοθετεί μια στάση που εμποδίζει την ευρύτερη ανάπτυξη και εξέλιξή του (Ιωαννίδου, 2015). Συγκεκριμένα, σπάνια επιλέγει να παίξει με συνομήλικους του και δεν έχει τις απαιτούμενες κοινωνικές δεξιότητες για την ανάπτυξη φιλικών σχέσεων και τη διασκέδαση. Τέτοιου είδους συμπεριφορές λειτουργούν αποτρεπτικά για τη συμμετοχή του παιδιού σε δραστηριότητες και περιορίζουν τις ευκαιρίες του για διασκέδαση και ανάπτυξη κοινωνικών σχέσεων. Σε αυτήν την περίπτωση τα στελέχη της κατασκήνωσης και συγκεκριμένα ο ομαδάρχης και ο κοινοτάρχης του παιδιού οφείλουν να ακολουθούν τις κατάλληλες μεθόδους ώστε να βοηθήσουν το παιδί να ενταχθεί ευκολότερα και με έναν πιο ομαλό τρόπο στο νέο του περιβάλλον και συνεπώς να δημιουργήσει φιλίες και να κοινωνικοποιηθεί.

Συχνό φαινόμενο θεωρείται και η τάση οι νέοι κατασκηνωτές να εμφανίζουν προβλήματα όσον αφορά την πειθαρχία. Φυσικά, με τον όρο “πειθαρχία” δεν εννοούμε την υποταγή στον ανώτερο αλλά την υπακοή των παιδιών σε αρχές και κανόνες με τη θέλησή τους (Ιωαννίδου, 2015). Είναι, λοιπόν, συχνό φαινόμενο τα παιδιά να μην υπακούν στους κανόνες, να κάνουν αταξίες και να ακολουθούν ριψοκίνδυνη συμπεριφορά. Ωστόσο, τα στελέχη της κατασκήνωσης είναι πάντοτε σε θέση να ελέγξουν τέτοιες συμπεριφορές για τη διατήρηση ενός βέλτιστου περιβάλλοντος με συνθήκες ασφάλειας, διασκέδασης και προστασίας των παιδιών.

Ακόμη, μια δυσκολία που αντιμετωπίζουν τα παιδιά που επισκέπτονται για πρώτη φορά μια θερινή κατασκήνωση είναι το θέμα της προσωπικής φροντίδας. Το πρόβλημα αυτό εμφανίζεται στους κατασκηνωτές πολύ νεαρής ηλικίας, οι οποίοι έχουν συνηθίσει να λαμβάνουν βοήθεια ή καθοδήγηση από τους γονείς τους υπό άλλες συνθήκες. Έτσι, τα παιδιά δυσκολεύονται να κάνουν μπάνιο, να πλύνουν τα δόντια τους, ξεχνούν ή αγνοούν το γεγονός ότι πρέπει να αλλάζουν ρούχα και εσώρουχα, ενώ δυσκολεύονται να πραγματοποιήσουν και άλλα πρακτικά ζητήματα της καθημερινότητάς τους, όπως το στρώσιμο του κρεβατιού. Φυσικά, σε τέτοιου είδους καταστάσεις τα στελέχη αναλαμβάνουν να τα επιβλέπουν, να τα καθοδηγήσουν, να τα βοηθήσουν και να τα συμβουλέψουν.

Τέλος, τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί πως η χρήση του διαδικτύου από παιδιά αυξάνεται όλο και περισσότερο. Μάλιστα, ακόμη και παιδιά πολύ νεαρής ηλικίας, των τεσσάρων και πέντε ετών έχουν εύκολη πρόσβαση στο Ίντερνετ λόγω των συσκευών με λειτουργία αφής (Edwards, Nolan, Henderson, Mantilla, Plowman, & Skouteris, 2016). Δεδομένου, λοιπόν, πως κατά την διαμονή τους στην κατασκήνωση τα παιδιά δεν έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο συνειδητοποιούμε ότι αυτό αποτελεί έναν επιπλέον προβληματικό συντελεστή για τον κατασκηνωτή. Ωστόσο, το πρόγραμμα της κατασκήνωσης είναι με τέτοιο τρόπο σχεδιασμένο ώστε το παιδί να απασχολείται όλη της διάρκεια της ημέρας με αποτέλεσμα η ανάγκη του για “σερφάρισμα” στο διαδίκτυο ή και για παιχνίδι στο κινητό να εκδηλώνεται σπάνια.

Παρά τις προσωρινές δυσκολίες που φαίνεται πως είναι πιθανόν να αντιμετωπίσει ο νέος κατασκηνωτής, η κατασκήνωση δεν παύει να είναι μια μοναδική εμπειρία, η οποία σίγουρα θα αποτελέσει σημαντικό κομμάτι της ζωής κάθε παιδιού. Ο κατασκηνωτικός θεσμός εκτός από την πλευρά της χαράς και της διασκέδασης έχει τη δυνατότητα να συμβάλλει θετικά στην ανάπτυξη του κατασκηνωτή που σχετίζεται τόσο με την κοινωνική του συμπεριφορά, όσο και με τι κοινωνικές του δεξιότητες και την προσωπικότητά του (Bialeschki, Henderson & James, 2007).

Παπαδοπούλου Συμέλα,
Φοιτήτριας Δημοσιογραφίας, ΑΠΘ

Βιβλιογραφικές πηγές

Bialeschki, M.D., Henderson, K.A., & James, P.A., (2007). Camp Experiences and Developmental Outcomes for Youth, Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America, 16 (4), 769-788, https://doi.org/10.1016/j.chc.2007.05.011

Dockett, S., & Perry, B., (2001). Starting School: Effective Transitions, Early Childhood Research and Practice, 3 (2). Ανακτήθηκε από http://ecrp.uiuc.edu/v3n2/dockett.html

Edwards, S., Nolan, A., Henderson, M., Mantilla, A., Plowman, L., 7 Skouteris, H., (2018).Young children’s everyday concepts of the internet: Aplatform for cyber-safety education in the early years, British Journal of Educational Technology, 49 (1), 45-55, doi:10.1111/bjet.12529

Ιωαννίδου, Ε., (2015). Μάνατζμεντ Μαρκετινγκ και Αναψυχή Κατασκηνώσεων. Ανακτήθηκε από https://repository.kallipos.gr/bitstream/11419/4162/1/00_master_document.pdf

Thurber, C.A., & Walton, E.A. (2007). Preventing and Treating Homesickness, Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America, 16 (4), 843-858, https://doi.org/10.1016/j.chc.2007.05.003

Winland-Brown, J.E., & Maheady, D.C. (1990). Using intuition to define homesickness at summer camp, Journal of Pediatric Health Care, 4 (3), 117-121, https://doi.org/10.1016/0891-5245(90)90048-B