Παιδί και σχολείο: Συζήτηση στο σπίτι και τι πρέπει να ξέρω

 Οι σημαντικές συζητήσεις μετά το σχολείο

Πώς πήγε το σχολείο παιδί μου, η συχνότερη ερώτηση ενός γονιού όταν το παιδί επιστρέφει από το μάθημα. Πολλοί γονείς σκέφτονται την ερώτηση αλλά δεν την πραγματοποιούν, περιμένοντας από το παιδί να τους ανοιχτεί μόνο του. Η σκέψη πρέπει να γίνεται πράξη καθώς υπάρχει σχέση μεταξύ σκέψης και επικοινωνίας. Αποτελούν διαφορετική οπτική του ίδιου πράγματος. Η σκέψη είναι περίπλοκη και απαιτητική, είναι να ακούς τον εαυτό σου, ένας εσωτερικός διάλογος ανάμεσα σε διαφορετικές απόψεις, μια πνευματική σύγκρουση και άρα εσωτερική επικοινωνία.

Είναι δύσκολο να αναμένουμε από ένα παιδί να κάνει όλη αυτήν την διαδικασία μόνο του. Συνεπώς, όπως αναφέρει ο Peterson (2018), όταν κάποιος δεν μπορεί να σκεφθεί- μιλάει. Εκεί είναι συχνά που πολλοί γονείς σκοντάφτουν.

• Πώς να προσεγγίσω το παιδί μου;
• Πώς να το κάνω να νιώσει άνετα και να ανοιχθεί;
• Πότε είναι η κατάλληλη στιγμή;
• Τι πρέπει να κάνω διαφορετικά για το 6χρονο παιδί μου και τι για τον έφηβο υιό ή κόρη μου;

Όλα αυτά τα ερωτήματα δείχνουν πόσο ιδιαίτερη είναι η επικοινωνία με το παιδί.

Επικοινωνία, με την έννοια της αλληλεπίδρασης, καλό είναι να υπάρχει κάθε μέρα, πριν και μετά το σχολείο. Το σημαντικό είναι να δημιουργούνται οι καταστάσεις εκείνες που θα οδηγήσουν στην συζήτηση. Για παράδειγμα, προετοιμάστε μαζί με το παιδί σας τον σχολικό εξοπλισμό, μελετήστε μαζί του, στο πρωινό ή μετά το μεσημεριανό. Οι ευκαιρίες υπάρχουν, απλά εμείς πρέπει να βρούμε τις κατάλληλες για το παιδί μας.

Τα παιδιά δυσκολεύονται συχνά να ανοιχθούν, όχι ακριβώς, επειδή δεν θέλουν, αλλά επειδή δεν ξέρουν. Ένας όμορφος τρόπος για να ξεκινήσει η συζήτηση είναι η δίκη μας πρωτοβουλία, να μιλήσουμε, οι ίδιοι για την ημέρα μας και μάλιστα με όσο το δυνατόν περισσότερες λεπτομέρειες. Αυτό βοηθάει ιδιαίτερα τα μικρά παιδιά. Όσο περισσότερο ακούνε τους γονείς τους να μιλάνε για την ημέρα τους, τόσο καλύτερα μαθαίνουν να μιλάνε και αυτά για την δική τους.

Μιλώντας για την δική τους μέρα ανοίγουν την πόρτα σε έναν διάλογο, ο οποίος γίνεται ευκολότερος με την συγκεκριμενοποίηση των ερωτήσεων που κάνουμε στα παιδιά. Μία ερώτηση, όπως «Πώς ήταν η μέρα σου» μπορεί να προκαλεί μια σύγχυση στα μικρά παιδιά – λόγω της αφαιρετικότητάς της-, ενώ παράλληλα επιτρέπει στα μεγαλύτερα να τερματίσουν την συζήτηση με ένα «καλά!». Διαφορετικά, αλλάζοντας την διατύπωση των ερωτήσεων στα μικρότερα παιδιά, όπως «Τι κάνατε σήμερα στην γυμναστική;», «Αντιμετώπισε κανένας κάποια δυσκολία σήμερα;», «Με τι χρειάστηκες σήμερα βοήθεια; Ποιος σε βοήθησε;» πετυχαίνουμε περισσότερα. Οι συγκεκριμένες ερωτήσεις ελαττώνουν το πεδίο δυνατών απαντήσεων και επιτρέπουν στο παιδί να ανακαλέσει και άλλα πράγματα από την μνήμη του. Το ίδιο αποτέλεσμα στα μεγαλύτερα παιδιά μπορούν να έχουν παρόμοιες ερωτήσεις: «Ποιο ήταν το πιο αστείο πράγμα που έγινε σήμερα;», «Με ποιους έκανες παρέα;», «Ποιος καθηγητής (δεν) σου αρέσει περισσότερο» Basu 2022.

Ας μην ξεχάσουμε ότι μία μέρα στο σχολείο είναι ιδιαίτερα κουραστική. Συνεχώς τα παιδιά βιώνουν καινούριες παραστάσεις, δέχονται πληροφορίες και ερεθίσματα, σε ένα περιβάλλον χωρίς τους γονείς τους. Συνεπώς, επιστρέφοντας σπίτι, θέλουν απλά να νιώσουν ασφάλεια, ηρεμία και ζεστασιά. (Κwan, 2022).Όταν οι γονείς τους υποδεχθούν με μια αγκαλιά, ένα φιλί, με όρεξη για συζήτηση και καλή διάθεση τότε δημιουργούν το κατάλληλο έδαφος, ώστε να αισθανθούν τα παιδιά οικεία και να μειώσουν το εμπόδια για την έναρξη της πολυπόθητης συζήτησης.

Ιδιαίτερη κατηγορία αποτελούν τα παιδιά στην προεφηβεία. Βρίσκονται σε ένα περίεργο, μεταβατικό στάδιο, το οποίο κάποιες φορές εκδηλώνεται με ένταση και επιθετικότητα,. (Lampert & Cashwell, 2004). Αυτή η έντονη αντίδραση έχει παρατηρηθεί κοντά στις περιόδους έναρξης της σχολικής χρονιάς (Χατζηκώστα, 2016). Έρευνα έχει αποδείξει – δείχνοντας επέκεινα πως το φύλο δεν διαφοροποιεί τα πορίσματα- πως η ενδοοικογενειακή επικοινωνία σε αυτές τις ηλικίες μειώνει την επιθετικότητα αυτών των παιδιών (Lambert& Cashwell, 2004). Για αυτό το λόγο, οι γονείς οφείλουν να γνωρίζουν πώς να χειριστούν την σχέση με αυτά τα παιδιά. Ακόμα και μία απλή και ανορθόδοξη τεχνική είναι η αποφυγή της οπτικής επαφής. Ενδεχομένως οι προέφηβοι να ντρέπονται ή να φοβούνται να εξωτερικεύσουν κάποιες σκέψεις τους λόγω της άγνοιάς τους. Η επικοινωνία χωρίς οπτική επαφή τους χαλαρώνει, αισθάνονται πως δεν βρίσκονται στο στόχαστρο και εκφράζονται πιο ανοικτά (Epstein, 2022). Εφόσον ανοιχθεί το παιδί, έρχεται το τελευταίο και καίριο βήμα για μία γόνιμη συζήτηση μαζί του- η αντίδρασή μας στα λεγόμενά του.

Τα παιδιά γνωρίζουν τον δύσκολο, πολύπλοκο και τρομακτικό πολλές φορές κόσμο μόνα τους στην μικρή κοινωνία του σχολείου. Εκεί περνάνε από ποικίλες φάσεις και συναισθήματα. Αυτό που αναμένουν από τους γονείς είναι να τους κατανοήσουν. Χρειάζεται να καταλαβαίνουμε τι βιώνουν τα παιδιά, αφουγκραζόμενοι τα προβλήματά τους για να μην αισθάνονται μόνα ή απομονωμένα. Ωφέλιμο είναι να βρίσκουμε κυριολεκτικά εμείς τις λέξεις για τα συναισθήματά τους, όταν είναι έντονα για τα ίδια, επιτρέποντας να τα αναγνωρίσουν. Επιπλέον έχει παρατηρηθεί ότι τα μικρότερα παιδιά συζητάνε περισσότερο για το εδώ και τώρα και λιγότερο για το παρελθόν και το μέλλον. Κυρίαρχο ρόλο παίζει σε αυτά η φαντασία, τα αντικείμενα, τα γεγονότα και οι ανθρώπινες συμπεριφορές, κατά αύξουσα ηλικιακή σειρά (Marvin, Beukelman, J. Brockhaus & L. Kast (1994).

Όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε, πως κάθε παιδί είναι διαφορετικό και κάθε σχέση περίπλοκη και μοναδική. Θα ήταν ουτοπικό να πιστεύαμε πως με ένα φύλλο οδηγιών μπορούμε να μεγαλώσουμε κάθε παιδί. Αντιθέτως, μέσα από την καθημερινή επαφή με το παιδί οικοδομούμε διαρκώς τις σχέσεις μας, τις βελτιώνουμε, τις εξελίσσουμε. Όλοι κάνουνε λάθη, αλλά όλοι μπορούν να μάθουν από αυτά. Για αυτό την νέα σχολική χρονιά ας διορθώσουμε λάθη, ας μιλήσουμε με τα παιδιά μας και κυρίως ας τα αφήσουμε να μιλήσουν αυτά σε εμάς!

Περισσότερα ενδιαφέροντα άρθρα εδώ:
ΠΑΙΔΙ & ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΗ

Καλπάκης Χάρης

Ψυχαγωγός &Φοιτητής Νομικής

Βιβλιογραφικές πηγές

Christine Marvin, David Beukelman, Jynell Brockhaus & Lisa Kast (1994) “What are you talking about?”: Semantic analysis of preschool children's conversational topics in home and preschool settings, Augmentative and Alternative Communication, 10:2, 75-86, DOI: 10.1080/07434619412331276780

Lambert, S. F., & Cashwell, C. S. (2004). Preteens Talking to Parents: Perceived Communication and School-Based Aggression. The Family Journal, 12(2), 122–128. https://doi.org/10.1177/1066480703261953

Wendy Wisner, (2022), The Best Questions to Ask Your Kids About Their Day at School Eboni Baugh, Donna Davis, (2012),Talking with Your Child about School

·Ράνια Χατζηκώστα, (2016), Μετάβαση από το σπίτι στο σχολείο

·Peterson, J. B. (2018). 12 rules for life: An antidote to chaos. Penguin UK.