Γιατί πρέπει να διδάσκουμε στα παιδιά τις δεξιότητες ζωής

18.12.18

Διερευνώντας την αξία των δεξιοτήτων ζωής!

Η καθημερινότητα του σύγχρονου ανθρώπου είναι γεμάτη από προβλήματα και προκλήσεις, στοιχεία τα οποία επηρεάζουν την ποιότητα ζωής και σχετίζονται με την αδυναμία του ατόμου να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά το άγχος ή εξωτερικές πιέσεις από το περιβάλλον του (WHO, 1994).Έρευνες, που περιλαμβάνουν όχι μόνο ερωτηματολόγια αλλά και άλλες προσεγγίσεις όπως παρατηρήσεις συμπεριφορών, role plays ή workshops έχοντας ως χρονικό σημείο αναφοράς όχι την μονομερή στατικότητα του χρόνου αλλά την δυναμική εξέλιξη του υποκειμένου μέσα σε αυτόν έχουν αποδείξει ο,τι οι δεξιότητες ζωής αποτελούν την επιτομή της ανθρώπινης φύσης και πρέπει να ερευνηθούν σε σχέση με την εργασιακή ποιότητα ζωής αλλά και την καθημερινότητα.Έτσι σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (1997) η υγεία του ατόμου με την ευρεία έννοια του όρου μπορεί να αξιολογηθεί βάση της ποιότητας του επιπέδου 6 πυλώνων:

1. Σωματική Υγεία 3. Ατομική Ανεξαρτησία 5. Αντίληψη προς το Περιβάλλον
2. Πνευματική Υγεία 4. Κοινωνικές Σχέσεις 6. Προσωπικές Πεποιθήσεις

Έμμεσα οι πυλώνες αυτοί προσδιορίζουν την αξία που δίνει κάποιος σε ένας γεγονός και η εκμετάλλευση εν συνεχεία της αξίας αυτής. Λόγου χάρη η διαχείριση του άγχους και η αποτελεσματική επικοινωνία, αποτελούν παράγοντες καθοριστικής επιρροής στην συναισθηματική και κοινωνική υγεία ενός ατόμου (Hayes, D.M. & Eddy, J.M. 1985). Για αυτό το λόγο συχνά οι δεξιότητες ζωής αναφέρονται και ως οι δεξιότητες του 21ου πρώτου αιώνα (Bucher, 2014) καθώς είναι εκείνα τα στοιχεία, τα οποία θα επιτρέψουν κυρίως στους νέους να διατηρήσουν την ύπαρξη και την εξέλιξη της κοινωνίας της γνώσης που υπάρχει σήμερα (Schleicher, 2012). Επιπλέον τονίζεται η σημασία της ανάπτυξης των δεξιοτήτων ζωής στους νέους ως καθοριστικός παράγοντας ανάπτυξης και διαμόρφωσης τους σε ενεργούς πολίτες (British Council, 2014) παρόλο που υπάρχει η πιθανότητα το κοινωνικό περιβάλλον και οι κοινωνικές νόρμες να αλλοιώσουν και να υποβαθμίσουν την ποιότητα των διδασκόμενων ή αποκτηθέντων δεξιοτήτων ζωής (Unicef, 2012; Lewin, 1947).

Συνεπώς γίνεται κατανοητό ότι η εκμάθηση και η καλλιέργεια των δεξιοτήτων ζωής μπορεί να προετοιμάσει τους νέους για τις αλλαγές του μέλλοντος, να συμβάλει στην πρόληψη σοβαρών ψυχολογικών παθήσεων και να βελτιώσει το ποσοστό κοινωνικοποίησης των νέων (WHO, 1997)Η προβληματική η οποία και αναπτύσσεται αφορά την δυνατότητα αποτελεσματικής αξιολόγησης των δεξιοτήτων ζωής, το πώς οι δεξιότητες ζωής μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά στην ανάπτυξη των προσωπικών τους, κοινωνικών τους και γενικών δεξιοτήτων τους και αν αυτά τα στοιχεία συνδέονται με άλλους παράγοντες.

Οι δεξιότητες ζωής "θωρακίζουν" το παιδί

Τα παιδιά που θεωρούνται σε κίνδυνο (“youth at risk”) είναι εκείνα τα οποία δεν κατέχουν τις απαραίτητες δεξιότητες ώστε να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα τα οποία θα συναντήσουν στην ζωή τους και να τα καταφέρουν να γίνουν υπεύθυνα μέλη της κοινωνίας (Collinwood, 1997 όπ. ανάφ Scott, & Harris, Gregg, , & Czech, 2016). Το χαμηλό επίπεδο των δεξιοτήτων ζωής μειώνει την πιθανότητα επαρκούς πρόληψης κινδύνων όπως ο εθισμός στο αλκοόλ, στα ναρκωτικά ή στο τζόγο. Ωστόσο θα έπρεπε η καλλιέργεια των δεξιοτήτων ζωής να μην αφορά μόνο την ανάγκη αντιμετώπισης προβλημάτων αλλά και ανάπτυξης ικανότητας του παιδιού να αντεπεξέλθει γενικά στις αλλαγές γύρω του (Damon 2004; Fraser-Thomas, Côté, & Deakin 2005 όπ. ανάφ Gomes & Marques 2013).

Δύο από τις πιο σημαντικές δεξιότητες που συνεισφέρουν στο προηγούμενο σκοπό είναι η δημιουργικότητα και η κριτική σκέψη (Scarpelo, 1991). Η δημιουργικότητα αποτελεί το επίπεδο στο οποίο μπορεί να κατανοεί το άτομο και να αξιοποιεί αφηρημένες έννοιες στο περιβάλλον του (James, Chen &Goldberg, 1992 όπ. ανάφ. Keith & Cheryl, 2001). Η κριτική σκέψη συσχετίζεται με την δυνατότητα λήψης ορθολογικών αποφάσεων (Halpem, 1998) με αποτέλεσμα άτομα με ανεπτυγμένη κριτική σκέψη πιθανό να προβούν κατά την διάρκεια της ζωής τους σε καλύτερες επιλογές συγκριτικά με τα άτομα με μη ανεπτυγμένη κριτική σκέψη (Butler, Dwyer, Hogan, Franco, Rivas, Saiz, & Almeida, 2012).

Πέρα από τον ατομικό χαρακτήρα των δεξιοτήτων , ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο δυναμικός χαρακτήρας μεταξύ δεξιοτήτων και δραστηριοτήτων. Φαίνεται να υπάρχει κατά την βιβλιογραφία σχέση μεταξύ της αθλητικής αγωγής και την ανάπτυξη κάποιων δεξιοτήτων (Brunelle, Danish, &Forneris, 2007; Eccles & Barber, 1999) , στην πρόληψη σοβαρών κοινωνικών και μη κινδύνων , όπως η εκπαίδευση για την πρόληψη του HIV, AIDs αλλά και σε γενικά θέματα όπως την ισότητα των δύο φύλλων, τη κατάχρηση ουσιών , την ειρήνη και την προστασία του περιβάλλοντος (WHO, 1994; UNICEF, 2013; UNESCO, 2000).

Στην έκθεση του για την προώθηση των δεξιοτήτων ζωής (1994) ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει ότι η διδασκαλία των δεξιοτήτων ζωής ως γενικές δεξιότητες, θα προάγει την πνευματική υγεία των παιδιών , θα βελτιώσει τη ζωής τους και θα αναπτύξει συμπεριφορές και σχέσεις ομαλές απέναντι στο κοινωνικό σύνολο και των εαυτό τους. Εφόσον η διδασκαλία προσαρμοστεί στα εκάστοτε πολιτισμικά δεδομένα της χώρας ή της κοινωνίας στην οποία πραγματοποιείται το πρόγραμμα (UNICEF, 2013)

Παπανικολάου Ιωάννης
ΗR Manager/ Σύμβουλος Επιχειρήσεων/ Εκπαιδευτής Προσωπικού Κατασκηνώσεων/ Εκπαιδευτικός
Υπεύθυνος Εκπαιδευτικού Προγραμματισμού Κατασκηνώσεων Ελαιώνες
Msc Οικονομικής & Επιχειρησιακής Στρατηγικής

Ετικέτες: οικογένεια, παιδί, γονείς, quality time,